Alkohol, niedożywienie i komplikacje zdrowotne
Chociaż sam alkohol jest u alkoholików główną przyczyną uszkodzenia wątroby, złe odżywianie może zwiększyć ryzyko związanego z piciem uszkodzenia tego narządu.
Na przykład wiadomo, że alkohol oddziałuje na składniki pokarmowe w wątrobie, takie jak karotenoidy będące źródłem witaminy A, czy związki zawierające witaminę E. Ich niedobór może także wiązać się z wystąpieniem alkoholowego uszkodzenia wątroby.
Trzustka
Wyniki badań wskazują, że niedożywienie zwiększa ryzyko rozwoju alkoholowego uszkodzenia trzustki, choć niektóre badania przeprowadzone poza USA wiążą choroby trzustki z przejadaniem się. Wstępne dane pozwalają przypuszczać, że dieta uboga w białko może zaostrzać skutki szkodliwego wpływu alkoholu na trzustkę.
Mózg
Niedobory składników odżywczych mogą wywołać poważne i trwałe uszkodzenia funkcji mózgu. Szczególnie dotyczy to niedoboru tiaminy, często występującego u alkoholików, który powoduje ostre problemy neurologiczne, takie jak upośledzenie czynności ruchowej i utrata pamięci w zespole Wernickego-Korsakowa.
Ciąża
Alkohol wywiera bezpośredni toksyczny wpływ na rozwój płodu, powodując uszkodzenia, takie jak alkoholowy zespół płodowy (FAS - fetal alcohol syndrome). Poza tym towarzyszące niedobory składników pokarmowych mogą wywrzeć wpływ na rozwój płodu, pogłębiając uszkodzenia rozwojowe.
Podczas ciąży potrzeby odżywcze organizmu są o 10% do 30% większe niż normalnie; zaspokojenie potrzeb matki i płodu wymaga niekiedy zwiększenia ilości spożywanych pokarmów aż o 140%. Nie tylko niedobory składników pokarmowych u matki alkoholiczki wywierają niekorzystny wpływ na odżywienie płodu; także sam alkohol może ograniczać przepływ tych składników do jego organizmu.
Stan odżywienia u alkoholików
Techniki oceny stanu odżywienia polegają na pomiarach ciała, a więc ciężaru ciała, wzrostu, masy ciała, grubości fałd skórnych w celu oceny zapasów tłuszczu oraz pomiarach poziomu zawartości we krwi protein, witamin i składników mineralnych. Techniki te nie są zbyt precyzyjne i w przypadku wielu składników trudno wyznaczyć "punkt krytyczny", który pozwala na dokładne określenie niedoboru. Ocena stanu odżywienia alkoholików jest zatem ograniczona możliwościami stosowanych technik. Uzupełniających informacji na temat ryzyka rozwoju niedoborów pokarmowych dostarcza analiza stanu diety pacjenta na podstawie wywiadu dotyczącego diety oraz oceny ilości i rodzajów spożywanych pokarmów.
Trudno określić dawkę progową, powyżej której zaczyna się szkodliwy wpływ alkoholu na odżywienie. Ogólnie, ryzyko niedoborów pokarmowych u osób pijących umiarkowanie (dwie porcje dziennie lub mniej) wydaje się niewielkie. Różnego rodzaju zaburzenia zdrowotne pojawiają się przy większych ilościach alkoholu.
Badania wskazują, że większość nawet intensywnie pijących alkohol ma niewiele dających się wykryć niedoborów pokarmowych, natomiast wielu spośród tych alkoholików, którzy są hospitalizowani z powodu komplikacji zdrowotnych, to osoby poważnie niedożywione. Ponieważ alkoholicy zwykle źle się odżywiają, jedząc mniej niż potrzeba pokarmów zawierających odpowiednie ilości węglowodanów, białek i tłuszczów, witamin A i C, witamin grupy B oraz składników mineralnych, jak wapń i żelazo, występuje poważne zagrożenie, iż oddziaływanie alkoholu na trawienie pożywienia i wykorzystanie składników pokarmowych może przyczynić się do przesunięcia osób średnio niedożywionych do grupy mocno niedożywionych.
Najlepszym sposobem leczenia pacjentów alkoholików z niedożywieniem jest połączenie odpowiedniej diety i abstynencji. W celu ogólnej poprawy ich zdrowia i wyrównania niedoborów składników pokarmowych dodatkowo podaje się witaminy i mikroelementy. Skutkiem stosowania nadmiernych dawek takich suplementów, jak witamina A, przekraczających normalnie zalecane, mogą być objawy przedawkowania.
Chociaż różne sposoby odżywiania reklamowane są jako "leki" na alkoholizm, niewiele dowodów wskazuje na słuszność takiego podejścia. Niemniej pojawiają się wciąż na nowo podejmowane badania na temat alkoholu w aspekcie odżywiania. Tak więc ciągle otwarta pozostaje możliwość włączenia do metod leczenia alkoholizmu terapii opartych na specjalnym żywieniu alkoholików.